FIETSSPOREN   de mooiste routes over oude spoorlijnen

Routebeschrijving

​

Etappe 1

Fulda - Philipsthal (75 km - 90 km als beschreven) 

Bewegwijzering 

BahnRadweg  Hessen

R3

Milseburgradweg

Ulstertalradweg

​

Fulda is het startpunt van een vierdaagse kennismaking met de Bahnradweg Hessen. In de bisschopsstad Fulda ligt ‘onze’ Bonifatius begraven. De stad viel korte tijd onder Willem I van Oranje Nassau. De Katholieke enclave in het overwegend protestante Hessen mag zich in geestelijke en architecturale zin graag spiegelen aan Rome. De meeste bezienswaardigheden dateren van de Barokke hoogtij-jaren. De dom (met graf van Bonifatius) is de blikvanger, maar eigenlijk is de ernaast gelegen Michaelskirche met zijn mystieke crypte interessanter.

In het stadsslot tegenover het Domplein zijn het gemeentehuis en een theater ondergebracht. Tussen slot en oranjerie (onderdeel van hotel Maritim) strekt zich een aangenaam park uit waarvan de gazons op zonnige dagen veranderen in ligweides. De rest van de bezienswaardigheden concentreert zich in het Barokviertiel. De hoofdstraten en pleinen in de Altstadt groeien in de zomer uit tot een langgerekt terras.

Modern Fulda timmert aan de weg als congresstad met het reusachtige hotel Esperanto aan de ‘achterkant’ van het station als kloppend hart. Hier strijken een keer per jaar internationale hulpdiensten neer om de nieuwste snufjes op het gebied van ambulance- en spuitwagentechniek uit te wisselen. De rest van het jaar is voor liefhebbers van sirenes het Feuerwehrmuseum in het stadsdeel Neuenberg ontmoetingspunt.

Vanaf de Frauenberg met het gelijknamige klooster even ten noorden van het centrum is een mooi uitzicht op de stad en het Rhön-gebergte. Fulda heeft een handvol betaalbare hotels in het centrum. Daarvan heeft het Arte Altstadt Hotel de beste prijs/kwaliteitsverhouding.

 

Start Domplein Fulda 

​

Vanaf het spoorwegviaduct klimt de route langzaam de stad uit. Voorbij de snelweg op de parkeerplaats bij het dorpje Götzenhof is een officieel beginpunt van de Milseburgradweg (28 km) die we volgen tot Hilders. Even gaat het geleidelijk omlaag, maar daarna begint de trage klim naar de Milseburgtunnel. Bij Langenbieber staat een van de weinige intact gebleven stations waar onder meer een vakantiewoning in gehuisvest is. De route omcirkelt Slot Bieberstein waar kapitaalkrachtigen hun kinderen in een stijlvol internaat onderbrengen.

De ‘bahn’ kronkelt door  het vriendelijke open landschap van de Rhön, een middelgebergte met de 950 meter hoge zweefvliegberg Wasserkuppe als toppunt. De hellingen in de Rhön zijn minder dichtbebost dan bijvoorbeeld Sauerland en de Eifel. Uitzichten te over en vooral tussen april en juni als koolzaad en paardenbloemen de horizon geel kleuren, oogt de Rhön bijzonder lieflijk.

Het hoogste punt (600 m) van deze etappe is de Milseburg tunnel (1173 m lang) die alleen toegankelijk is tussen april en november. Daarna gaan de hekken dicht en is het een exclusief winterverblijf voor vleermuizen.

Voor de wintermaanden en claustrofoben is er een officieel alternatief over de berg: een pittige klim (tot 14%!) van 2,5 kilometer, gevolgd door twee kilometer dalen. Iets minder zwaar is voorbij Langenbieber de wegwijzers naar het kunstenaarsdorpje Kleinsassen te volgen.

De tunnel zelf heeft prima verlichting en een goed wegdek. Vlakbij de oostelijk uitgang is in het voormalige Bahnhof Milseburg het Honigkuchen- und wachsmuseum gevestigd: 300 jaar offergaven in was. Informeer vooraf naar bezoekmogelijkheden.

De gelijkmatige afdaling na de tunnel is een cadeuatje. Knijp even in de remmen voor de Michaelskirche in Eckweisbach. Vanaf Aura volgen we de bordjes van de Rhön Radweg (180 km) en Ulstertalradweg (55 km). We volgen het riviertje de Ulster stroomafwaarts dus dat is, behoudens een korte pittige helling bij Aura, makkelijk trappen.

Voor een vleugje haute cuisine ‘en route’ is Landgasthof Kehl (geboortegrond van de hier zeer populaire ex-Dortmund-middenvelder Sebastian Kehl) de moeite waard. Neem daarvoor in Mollartshof de afslag Lahrbach (ongeveer een kilometer van de route). Slapen kan hier ook: in het gasthof of het duurdere hotel.

Rij niet aan het fraaie oude stadje Tann voorbij. Het is even buffelen om vanuit het dal op de Marktplatz te komen, maar de beloning is een handvol mooie vakwerkhuizen rond de markt en een popperig museumdorp in de zijstraatjes. Voor een oerduitse eetervaring kun je terecht in Zur Krone, het Gasthof van de ernaast gelegen slagerij. Hartelijke bediening in kledendracht en enorme stukken vlees. Reken op €35 pp voor een overnachting in het hotel.

Zo’n 4 km voorbij Tann passeren we voor het eerst de grens tussen Hessen en Thuringen. Grote borden in de berm van de doorgaande weg herinneren aan de scheiding tussen Oost en West.

Vanuit het eerste Thüringse dorpje Motzlar is een klein uitstapje mogelijk naar een in het bos verstopte kasteelruïne op de 520 meter hoge Rockenstuhl.

​

Grenspost

 

Het puntgaaf opgeknapte stadje Geisa was de meest westelijk post van het Oost-Duitse rijk. Om het sfeervolle centrum te zien, ga je rechtdoor waar de route rechtsaf het riviertje volgt. Op het slotplein is onder meer het Huis van de Ontmoeting te bezoeken, waar de grensgeschiedenis wordt bewaard.

Het letterlijke hoogtepunt van de koude oorlog bevindt zich op de Rasdorferberg (410m), een stevige klim van ruim een kilometer vanuit Geisa. Vanaf  Point Alpha hielden de Amerikaanse troepen de bewegingen aan de andere kant van de grens in de gaten. Over een strook van een kilometer is de oude grenszone min of meer in tact gebleven, met hekken uitkijktorens, de legerbasis en museum (Haus auf der Grenze) waar de verhalen van bewoners en functionarissen van beide zijden via koptelefoons wordt verteld.

De nietsontziende aanvalsplannen die aan weerszijden werden gesmeed, worden hier onthuld. Inclusief plattegronden met plaatsnamen die het Warschaupact voornemens was aan te passen op de zegetocht richting Noordzee.

 

De volgende halte op de route is Buttlar waar je kunt overnachten in het gerenoveerde slot. Wel altijd minimaal twee nachten afrekenen: vanaf €105 voor 2 personen. Kamers zijn niet echt in adellijke stijl ingericht, maar de tuin is geweldig.

 

De vier kilometer tussen Wenigentaft en Pferdsdorf zijn onverhard, maar prima begaanbaar. Eenmaal uit het bos, komen we in een industriële vlakte die wordt gedomineerd door een Monte Kali (of Kalimanjaro) zoals de kunstmatige bergen van de kalimijnen worden genoemd. De bekendste en hoogste (530 m) staat iets noordelijker in Herringen.  De witte berg (grijs als het heeft geregend) bestaat uit vervuild sodium chloride (keukenzout), een bijproduct van de kalizouten waar het in deze industrie om gaat. De imposante hopen vormen een serieus milieuprobleem, omdat er zoveel zout in de grond en bodemwater lekt. De Werra-rivier is zouter dan de Baltische zee en daarmee onleefbaar voor de meeste zoetwaterorganismen. Het Kalibergbau museum in Herringen (6 km van de route) vertelt veel (maar niet alles) over de geschiedenis van kalizout.

 

Einddoel van deze etappe is Philippsthal waar de Werra en Ulster samenvloeien. Hart en enige  bezienswaardigheid van het kleine stadje is het slot dat de Marktplatz omkadert. Door een poort kom je bij het terras van de Klosterkeller en een heerlijk park met vijvers en – natuurlijk – een oranjerie.

​

Etappe 2 

Philippsthal – Schlitz (65 km - 70 km tot Pfordt)

Bewegwijzering

BahnRadweg Hessen

Werratal-Radweg

R3

 

Na een makkelijk start dalende door het bos langs de Werra, gaat het een kilometer of drie over drukke wegen bij Heimboldshauzen. Het is duidelijk dat de routemakers op dit traject hebben geïmproviseerd. Om de doorgaande autowegen te vermijden, maakt het parcours vreemde bochten en de stijgingspercentages zijn regelmatig groter dan een trein zou trekken. Voldoende versnellingen en conditie vereist. De klim naar de Ausbacher Höhe wordt beloond met prachtige uitzichten op de kaliberg en omliggend land.

Bij Ransbach leiden oudere kaarten naar de hoofdweg, maar is de bewegwijzering inmiddels aangepast aan de rustige maar behoorlijk heuvelachtige variant.

Het eerste bezienswaardige plaatsje is Schenklengsfeld met een reusachtige 1250 jaar oude lindeboom. Hier pikken we de spoorlijn weer op die ons door het dal van de Solz leidt. Het riviertje mondt uit in de Fulda vlak voor kuuroord Bad Hersfeld, een stad van enige omvang. Vooral de kloosterruïne en omliggend park vragen om een stop. In de zomer worden in dit bijzondere decor theater- en muziekvoorstellingen (Festspiele) opgevoerd.

Het centrum telt een paar aardige vakwerkhuizen, een mooi Rathaus  en een toprestaurant: L’etable. Het Stern’s restaurant in hetzelfde complex heeft een betaalbaardere kaart.

De route verlaat de stad langs het Kurpark. Er doorheen fietsen mag helaas niet. Even afstappen dus voor het Quell-paviljoen, waar je water uit de twee stadsbronnen kunt proeven, of lekker badderen in de thermen.

Maak even ten zuiden van Bad Hersfeld een rondje over het terrein van Slot Eichhof dat tegenwoordig onderdak biedt aan een landbouw-opleidingscentrum met een sterke focus op milieu.

 

Tussen Bad hersfeld en Hutzdorf rijden we niet over de Bahnradweg Hessen maar de Fulda Radweg  (R1 -260 km) en D-Netz-route 9 (800 km) die van Bremen in het Noorden naar Fussen in Alpen voert.

 

Tussen Asbach en Kohlhausen loopt de route tegenwoordig langs de spoorlijn en daarmee ook dichtbij de doorgaande weg. Verderop tussen het ICE-viaduct ten zuiden van Niederaula en Hutzdorf is de grote weg ook nooit ver weg, de vier kilometer om Rimbach uitgezonderd.

Een aardig alternatief is om tussen Kohlhausen en Unter-schwartz de oostelijk oever van de Fulda te volgen over een rustige goed geasfalteerde weg. Wel wat heuvelachtiger dan de autovrije route. Het eerst deel tot Mengshausen is volgens oudere kaarten de officiële route.

 

Het middeleeuwse stadje Schlitz is een aangename verrassing aan deze wat spektakel-arme etappe. Prachtige oude huizen, drie burchten en een beroemde destilleerderij zijn maar een paar redenen om de fiets even op slot te zetten.

 

Aan de andere kant van de Tempelberg ligt vijf kilometer van de route het dorpje Pfordt dat  de perfecte landelijke rust uitstraalt. Het geklepper van de ooievaars is zo ongeveer het enige dat hier de stilte verstoort. Even buiten deze idylle lonkt een duik in de Pfordtersee. Bijkomen kan in Landgasthof Porta dat ruime kamers met balkon aanbiedt met wat afgeknepen doucheplezier. Het interieur van het restaurant hint naar schnitzel en braadworst, maar de gerechten uit de keuken zijn allerminst doorsnee. Knapperige blaadjes gefrituurde rucola op met balsamico-strepen opgemaakte borden verrassen. De pittige Penne met garnalen zou zelfs een Thai doen zweten.

​

Etappe 3

Pfordt (Schlitz) – Gedern 65 km

Bewegwijzering 

Vulkanradweg

 

Langs de Lauter gaat het verder over de 94 kilometer lange Vulkanradweg, die Schlitz met Altenstadt/Höchst verbindt. Dit is het land waar Hanau’s beroemdste inwoners - de gebroeders Grimm - hun inspiratie opdeden voor onder meer Vrouw Holle.

Het stadje Lauterbach op 20 km van vertrek is een sprookje op zich. Het wordt wonderlijk genoeg niet platgelopen door toeristen en dat is goed voor de magie.

Fabelhaft is ook Slot Eisenbach een paar kilometer verderop, waar de kinderopvang van het dorp is gevestigd. Op een zonnige doordeweekse dag in mei ben ik de enige gast op het mooiste terras langs de route: de Burg Post, net buiten de muren van het hooggelegen kasteel. Op de kaart is een ruime keuze aan vleesloze gerecht.

Tot Herbstein (met een interessant kuurpark aan de noordelijke entree) stijgt de weg rustig. Vanaf Ilbeshausen (Teufelsmühle) klimmen we met een ruime bocht voelbaar naar het hoogste punt van deze etappe: Hartmannshain (585m) dat aan de voet van de Herchenhainer Hohe (733m) ligt, onderdeel van het vulkaangebied Vogelsberg. Vanaf hier gaat het bijna 50 km alleen maar omlaag (harder dan het aan de ander kant omhoog ging!). Vlak voor finishplaats Gedern bieden de lussen in het spoortracé afwisselende vergezichten. In Gederen is het stijlvolle Schlosshotel (ook stadhuis en museum) met bijbehorende tuinen de enige attractie. Hef op zijn minst een Weizen op het terras. Eten en slapen warm aanbevolen!

 

Etappe 4

Gedern – Hanau 60 km

Bewegwijzering

Vulkanradweg

BahnRadweg Hessen

 

Vanaf Gedern gaat het verder omlaag door het dal van de Nidder. De route scheert langs het tegen een steile helling aangeplakte pittoreske Ortenberg. Even op de pedalen voor een klim naar de Schlossplatz is zeer de moeite waard, evenals een wandeling door de zijstraatjes op weg naar het Burgmuseum.

Volgende halte is station Stockheim-Glauburg, waar nog een trein stopt. Ernaast is een Modellbahnhof dat op vrijdag-, zaterdag- en zondagmiddag de deuren opent. In het treinloze station Glauberg, drie kilometer verderop, zit een hotel-restaurant met een leuk terras.

Vlak voor het officieel einde/begin van de Vulkaanradweg in Höchst is de Lindheimer Hexenturm een omweg waard.

Vanaf hier volgen we de bordjes Bahnradweg Hessen. In Mittelbuchen loopt de route door een fraaie stadspoort met Heimatmuseum. Koolzaadvelden en windmolens domineren het landschap voor we de bosrijke ring rond Hanau bereiken.  

 

Het Staatspark met poppenmuseum is de groene entree aan de noordkant van Hanau. Het is even zoeken naar de routebordjes. Langs de kaarsrechte Burgallee bereiken we het fraaie slot Philippsruhe. Vandaar een stukje langs de Main en via de Kinzig die daar in uitmondt, naar het slotpark met de biergarten van Holle’s. Vlakbij het park heeft een kleine deel van de Altstadt de verwoestingen van het geallieerde bombardement redelijk doorstaan. Daarvan is het Goldschmiedenhaus het topstuk. De rest van het centrum is blijvend verminkt door de kleurloze wederopbouw (plattenbau). Moderne stedenbouwkundige ingrepen als het kersverse Forum-winkelcentrum maken het er niet beter op. Voor het standbeeld van de Gebroeders Grimm aan de Markt is moeilijk voor te stellen hoe het plein er in de dagen van de beroemde sprookjesvertellers moet hebben uitgezien. Voor de treinliefhebbers doet de Museumseisenbahn in stadsdeel Grossauheim oude tijden herleven.

​