FIETSSPOREN de mooiste routes over oude spoorlijnen
LUXEMBURG- Pistes Cyclables 350 km
Introductie
Meer dan 600 kilometers aan fietsroutes brengen je op de meeste afgelegen plekken van het kleine groothertogdom Luxemburg. De hoge toppen en diepe dalen in de Ardennen vragen een goede conditie en dito fiets. De ruim 200 kilometer die over voormalige spoorlijnen gaan, zijn voor iedereen goed te doen. Zeven van die spoorroutes zijn eenvoudig aan elkaar te knopen.
Luxemburg is voor de meeste Nederlanders geen onbekende bestemming. Zeker in het oosten van het land, in de rivierdalen van de Our en Sauer (Sûre) en in het Müllerthal, kom je in het seizoen altijd landgenoten tegen. Veel campings zijn in Nederlandse handen. Wegfietsen van die drukte is een koud kunstje en zeer lonend.
Via het netwerk van Pistes Cyclabeles rijgen we zeven routes aaneen, goed voor zo'n 250 kilometer waarvan ongeveer de helft over voormalige spoorbanen:
PC2 Echternach (Charli): Luxemburg – Echternacht 44 km
Sauerradweg: Echternach - wasserbillig (verbindingsroute) 25 km
PC3 Trois Rivières: Wasserbillig – Reisdorf 40 km
PC 16 Moyenne Sûre: Reisdorf – Ettelbruck 32 km
PC 12 L'Attert: Ettelbruck – Noerdange 24 km
P17 & PC18 Noerdange – Martelange 27 km
Martelange -Noerdange (verbindingsroute) 27 km
PC12 L'Attert: Noerdange – Petange 33 km
De route ‘om de oost’ heeft als voordeel dat je begint met stadse drukte, om daarna door het mooie Klein Zwitserland af te dalen naar de vallei van de Sauer. Dat heeft als kleine prijs dat je later het dal van de Sauer (32 km) en Attert (12 km) stroomopwaarts pedaleert. Heel veel zwaarder is dat niet.
Omdat we er toch zijn, doen we wat suggesties voor andere interessante routes die niet in het teken van de trein staan:
PC3 Trois Rivières: Wasserbillig - Schengen en retour via de Moselradweg 80 km
PC22 Ardennes: Wilwerwiltz - Vianden 25 km
*
Routebeschrijving
PC 2 Echternach (ook: Charli of Chareli)
Luxemburg – Echternach 44 km
Voor wie de weg niet weet is Luxemburg op het eerste gezicht geen al te fietsvriendelijke stad. In de stad zijn echter een aantal bewegwijzerde fietsroutes uitgezet die hoofdwegen links laten liggen en zoveel mogelijk door parken gaan. Een kaart is verkrijgbaar bij het City Tourist Office. De Piste Cyclable du Centre (PC1) maakt een ronde van 43 kilometer door en om de hoofdstad. Het pittige hoogteverschil tussen de boven- en benedenstad (Grund) is eenvoudig te overbruggen met een lift waarin de fiets mee mag. Grund is het oudste en meeste charmante deel van de hoofdstad. Vanaf de Corniche, het ‘balkon’ van de bovenstad is het uitzicht prachtig.
De PC2 (bijnaam Charli) begint bij het Grand Theatre aan de Boulavard Robert Schuman, ruim twee kilometer van het centraal station. Eerste hoogtepunt is de Pont Rouge met uitzicht op de Alzette-vallei en de oude stad met zijn vestingwerken (Unesco Werelderfgoedlijst). Aan de ander kant van de kloof begint de wijk Kirchberg met alle Europese instanties. Het nationale sport- en cultuurcentrum Coque, de Philharmonie en het Mudam (Museum voor Moderne kunst) zijn hier de in het oog springende bouwwerken.
Na een dikke 10 kilometer laten we de stad en de snelwegen achter ons. Een verademing. Bij Rammeldange volgt het rechter spoor de rand van de bebouwing, terwijl het linker een mooi bospad is. Ter hoogte van Junglingster werd tijdens deze tocht nog aan de route gewerkt, waardoor een stuk langs een redelijk drukke weg gaat. Daarna wordt het almaar mooier, makkelijker ook omdat we afdalen naar de Sauer-vallei. Rippig is de poort naar Klein Zwitserland, zoals het schitterende wandelgebied rond het Müllerthal wordt genoemd: dichte bossen met spectaculaire, door erosie gevormde rotspartijen. De Kuelscheier-kloof bij Consdorf ligt op een steenworp afstand van de route. De Schiessentumpel-waterval is een omweg van 5 kilometer.
Vlak voor Echternach ligt aan de rechterhand het gelijknamige meer met op de oever een hypermoderne jeugdherberg en een opgraving van een Romeinse villa. Een rondje om het water is ongeveer 5 kilometer.
Echternach met zijn marktplein, statige huizen en de Sint Wilibrordus-basiliek is een bekoorlijk stadje. Dit is het decor van de jaarlijkse springprocessie (nee niet van de lente, maar huppend van de links naar rechts). Echternach is een prima uitvalsbasis voor de verkenning van het Müllerthal. Bijvoorbeeld te voet over de 112 kilometer lange Müllerthal-trail. Op de fiets krijg je een aardige indruk door vanuit Echternach in noordwestelijke richting (Berdorf) te fietsen. Een niet al te drukke weg voert je door de Wolfsschlucht, langs de Perekop en - even linksaf het bos in - naar de Hohllay-grot. Net voorbij Berdorf hangt de Predigtstuhl-rots vervaarlijk in een bocht over de weg. Erop klimmen mag niet meer en wetenschappers controleren regelmatig of de zwaartekracht de rots niet te machtig wordt.
Sauerradweg
Echternach/Echternacherbruck – Wasserbillig 25 km
Voor wie in een rondje Luxemburg zoveel mogelijk het spoor van verdwenen rails wil volgen en vanaf Echternach niet twee keer dezelfde weg wil afleggen, is afzakken over de Saueradweg op de Duits oever van de gelijknamige rivier een optie. Tussen Ralingen en Langsur gaat de route vanwege bouwwerkzaamheden toch even via de Luxemburgse kant. De werkzaamheden duren tot eind 2018.
PC3 Trois Rivières (noordelijke tak)
Wasserbillig - Reisdorf 40 km
De Piste Cyclabele de Trois Rivières (PC3) voert over de oevers van de Our, Sauer en Moezel (de zuidelijk tak). Aan Luxemburgse zijde gaat dat grotendeels via een vrijliggend fietspad over de voormalige Sauer-spoorbaan. Hier komen we ook de bordjes van de langeafstandsroute SaarLorLux tegen, die een ronde van 480 km door Duitsland, Luxemburg en Frankrijk vormt. Er zijn slechts enkele korte klimmetjes op het traject tussen Wasserbillig en Reisdorf. Een paar stukken lopen parallel aan de doorgaande weg die in de spits en zonnige weekenddagen druk kan zijn.
PC16 Moyenne Sûre
Reisdorf – Ettelbruck 32 km
Bij Reisdorf (gaaf stationsgebouw) gaat de PC3 langs de Our richting het 15 kilometer noordelijker gelegen Vianden. Het onzichtbare spoor volgt echter het dal van de Sauer dat hier westwaarts gaat over de PC16. Stroomopwaarts, maar prima te doen. Meer dan vals plat is het niet. De etappe is aangenaam zonder grote hoogtepunten. Leven en drukte is er in Diekirch (oorlogsmuseum) en aan het eind van onze etappe in verkeersknooppunt Ettelbruck. Beide stadjes hebben een aantrekkelijk historisch centrum. De PC16 kronkelt vanaf hier over een pittig parcours de Ardennen in om 40 km noordelijker te eindigen in Kautenbach. Spoorfietser richten hun blik op het zuiden, waar in Colmar-Berg (5 kilometer over de PC15) de Attert-lijn kan worden opgepikt.
PC12 L' Attert
Colmar-Berg - Steinfort - Petange 57 km
De zeer rustige PC12 voert van Colmar-Berg naar Petange. Begin bij de fietsbrug over de Alzette aan de rand van Colmar. Na 500 meter leidt een weg rechts naar het Kasteel Berg, de stulp van de de Groothertogelijke familie. Langs de Goodyear-fabriek (een van de grootse werkgevers in Luxemburg) rijden we het Attert-dal in. Tot Rippweiler is dat in de buurt van, maar niet op de oude spoorbedding. Bij Useldange met een imposante ruïne van een burcht uit de 12e eeuw verlaten we het dal en buigen af naar de Belgische grens. De resterende kilometers gaan grotendeels over de opgedoekte spoorlijn door het dunbevolkte bosrijke gebied langs de grens naar het zuiden.
We pauzeren in het 'wilde westen' zoals de waardin van de Beckericher Millen haar uitspanning met enige zelfspot noemt. De oude tarwemolen is een bijzondere halte op een steenworp afstand van de Piste Cyclable. De molen is het culturele centrum van het 2000 zielen tellende duurzame dorpje dat al ruim 20 jaar aan de weg timmert om zich zelf te voorzien van hernieuwbare energie. Het molencomplex telt een waterkrachtturbine, museum, werkplaats voor oude ambachten, galerie, café en restaurant. Even voorbij Hovelange gaan we 700 meter ondergronds in een goed verlichte tunnel. Smulpapen slaan vlak voor Eischen af naar Auberge de la Gaichel op de grens (1,5 km) waar het ook fijn slapen is. Tot Steinfort volgt het pad de ‘Charly’: een oude, smalspoorlijn in de richting van de vallei van de zeven kastelen. De laatste 7 kilometer naar eindstation Petange gaan lekker naar beneden. Uitbollen en in de remmen bij het station waar de trein je in 20 minuten terugbrengt naar Luxemburg.
PC17 L’Ouest & PC18 Ardoisières
Noerdange – Koetschette – Martelange 27 km (54 km vv)
In Noerdange, met een klein museum in het oude stationsgebouw, splitst het spoor. L’Attert buigt af naar het zuidwesten. In noordelijk richting ligt nog 15 kilometer spoorbedding naar Koetschette. Daar gaat het spoor nog 12 kilometer westwaarts via de PC18 naar de Belgische grensplaats Martelange. Het tracé op Belgisch grondgebied is nog niet af en is na regen soms moeilijk begaanbaar, maar op een mtb kun je doorfietsen naar Bastogne (Bastenaken). Om terug te keren naar de Noerdange, waar we de PC12 vervolgen, is er een overwegend dalende shortcut van 23 km via Flatzbourg en Redange.
De PC17 gaat in Koetschette zijn eigen weg en kronkelt ruim 30 kilometer door mooi heuvelland naar Schleif. Dit traject voert grotendeels over rustige landwegen, maar is niet autovrij en kent een paar pittige hellingen.
ONDERSTAANDE ROUTES GAAN NIET OVER VOORMALIG SPOOR, MAAR SLUITEN AAN OP DE HIERBOVEN BESCHREVEN TRAJECTEN
PC3 Trois Rivieres (zuidelijke tak)
Wasserbillig – Schengen 40 km
Bij Wasserbillig stroomt de lieflijke Sauer in de grote Moezel. Vanaf hier is het slechts 15 km fietsen naar de prachtige stad Trier met zijn Romeinse Porta Nigra, maar de route langs drukke verkeersaders niet erg aangenaam. Ook de zuidelijke tak van de PC3 gaat aan Luxemburgse zijde bijna voortdurend langs de drukke N10. Een mooi maar zwaar alternatief vanuit Grevenmacher vormen de lokale fietsroutes 8 en 7: op en af door de wijnbergen. De andere optie is in Wasserbillig het pontje pakken naar Oberbillig (Duitsland) en vanaf daar de Moselradweg volgen richting Perl. Vanaf Wellen heb je de hoofdzakelijk autovrije route voor jezelf met een heerlijk uitzicht op Luxemburg. Oversteken naar het groothertogdom kan bij Grevenmacher (prachtige vlindertuin of doe een proeverij bij Bernard Massard, de grootste wijnmaker van het land).
Vanuit Wormeldange is een leuke wandeling te maken naar de kapel vlak onder de top van de Koeppchen en in het schattige dorpje Ehnen) is wijnmuseum. Remich heeft een gezellige esplanade met veel horeca - bestel eens een frituur van moezelvisjes - en het befaamde wijnhuis St Martin). Hier start de PC7 (12,5 km) richting Mondorf les Bains. De eerste 8 km gaan over de Jangeli-spoorbaan die behendig en redelijk vlak door het heuvelland krult.
De brug over de Moezel in het wereldberoemde drielandpunt Schengen (inderdaad van het verdrag) is het eindpunt van de PC3. Verder fietsen kan aan de Franse zijde van de rivier, of terug naar Wasserbilig door Duitsland. Aan Duitse zijde is Nittel met een aantal wijnterassen in de hoofdstraat een leuke stop en het Romeinse mozaïek in Nennig een bezoek waard. Voor de liefhebbers is er iets verder van de rivier in Borg een compleet Romeins archeologiepark.
PC22 Ardennes
Wilwerwiltz/Lellingen – Fouhren/Vianden (Wallendorf) 26 km (40 km)
Voor sportieve fietsers bevelen we de Piste Cyclabele des Ardennes (PC22) aan. Die stijgt vanaf vertrekpunt (station Wilwerwiltz) gestaag en stevig over bosrijke hellingen naar 536 meter hoogte. Schakelen en zweten verplicht. De beloning zijn de prachtige vergezichten op het plateau tussen Hosingen en Putscheid. Vanaf het kunstmatige waterbekken op een heuveltop bij Vianden is het een beetje zoeken naar de steile afdaling die je bij het geweldige uitzichtpunt op het mooiste kasteel van het groothertogdom brengt. Vianden zelf is een pittoresk toeristisch centrum rond een brug over de Our. Wallendorf op 15 km fietsen door het Our-dal (PC3). De Duitse zijde is de mooiste.
Eten, drinken, slapen
Luxemburg is in de meeste dagelijkse en toeristische zaken wat duurder dan Nederland.
Eten & drinken
Gemiddelde prijzen: Cappuccino €2,50, bier (0,5 l) €3, glas wijn €3,50, pizza €15, kniddeln €16, driegangenmenu €40
Gaichel (PC12)
Grote maar sfeervolle hostellerie net voor de Belgische grens. Gastronomisch restaurant met een 3-gangen lunch menu voor €49. De brasserie ernaast serveert een 2-gangen lunch voor €17. Slapen kun je er ook op verschillende niveaus: luxe vanaf €185 per kamer. In de Auberge de Charme kun je voor de helft terecht.
Grevenmacher (PC3 zuid)
Bernard-Massard
De grootste wijnmaker en cremant-koning van Luxemburg. Gelikt maar laagdrempelig. Rondleidingen (in het Nederlands vooraf boeken) met proeverij vanaf €6. Combitickets met nabijgelegen vlindertuin.
Remich (PC3 zuid)
Lohengrin
Klassiek restaurant aan de esplanade. Onderdeel van het te dure hotel Saint-Nicolais, De keuken overstemt het pianogeneuzel met verve. Lunch(plat) €14; Menu €59 (€27 voor hotelgasten)
Slapen
In de stad Luxemburg zijn de weekendtarieven aanmerkelijk lager dan door de week. Aan de oostgrens loont het de moeite om de rivier over te steken naar Duitsland. Daar zijn comfortabele Gastenzimmer en Ferienwohnungen vanaf €30 pppn ruim voor handen. Aan de Moezel kan vaak op een Weingut worden overnacht. Nittel (D) is hét wijncentrum. In het dal van de Our en de Sauer zijn heerlijke campings te vinden.
Iets goedkoper dan hotels zijn de moderne jeugdherbergen. Die in Luxemburg-stad (centraal en spectaculair gelegen) en die van Echternach (aan het meer) verdienen de overweging. €60 voor een 2-persoonskamer met eigen badkamer en ontbijt, inclusief lidmaatschap (www.youthhostels.lu). Fietsvriendelijk onderdak: www.bedandbike.lu
De vanafprijzen zijn voor een tweepersoonskamer met ontbijt.
Luxemburg (PC2)
Park Inn
Modern comfortabel hotel op 5 minuten van station en centrum. €105
Vianden (PC3 noord, PC22)
Beim Hunn
Rustiek en sfeervol klein hotel boven geliefd grillrestaurant (enorme porties vlees!). Vraag kamer aan achterkant ivm verkeerslawaai. €100
Ammeldingen (PC3 noord, PC22)
Altes Zollhaus
6 km buiten Vianden aan idyllische Our op Duitse oever. Gastenkamers en appartementen. Eenvoudige keuken. Nederlands beheer. €65/90
Echternach (PC3 noord)
Hostellerie De La Basilique
Heerlijke kamers op plein naast de basiliek. Goedkope midweekdeals. Betaalbare brasserie met lokale gerechten. €120
Spoorboekje
Routenaam: Rondje Luxemburg (PC 2, 3, 5 12, 16, 17 en 18)
Locatie: Luxemburg
Lengte: 250
wegdek: Goed. Asfalt en gravel
Bewegwijzering: Goed
Hoogteprofiel: Klik hier
Hoogste punt: 536 m (PC22 Ardennes)
Moeilijkheidsgraad: Muv PC22 (redelijk) eenvoudig
Tunnels: op de PC12 bij Hovelange (700m)
Horeca: Voldoende langs de PC2, 3 en 16. Elders schaars.
GPS: klik hier
Kaarten: Onze route Luxembourg by Cycle
Algemeen
Luxemburg heeft met 600 kilometer fietsroutes (900 in 2021) heel wat te bieden. De meeste routes gaan over autovrije paden en rustige landwegen. Alleen in de smalle rivierdalen raken de routes ook aan (drukke) hoofdwegen. De integratie met het openbaar vervoer is uitstekend. De fiets mag gratis mee in de trein en indien de ruimte het toelaat ook in de bus (maximaal 2). Ben je met een groep is het verstandig een plekje te reserveren.
Van station naar station fietsen is een prima optie om het land te verkennen.
Waar geen trein meer rijdt, zijn vaak fietspaden aangelegd. Het voordeel van deze voormalige spoorroutes is dat ze de vlakste weg zoeken door het soms steile heuvelland. Zeker in de Luxemburgse Ardennen kom je pittige en soms lange klimmen tegen die een behoorlijke fitheid en een fiets met de juiste versnellingen vragen. Of een hulpmotortje natuurlijk.
Voor een stopcontact en gastvrije ontvangst hebben de Bed & Bike-adressen een streepje voor, hoewel er zelfs in de luxere zakenhotels niet raar wordt opgekeken als er naar onderdak voor de tweewieler wordt gevraagd.
In de stad Luxemburg kun je op bijna elke straathoek een eenvoudige fiets uit de rekken van Vel'oh huren en ergens anders weer achterlaten (creditcard nodig voor de borg). Landelijk heeft Rentabike drie hoofdverhuurpunten (maar geen centrale website) en tientallen locaties waar de fiets weer kan worden achtergelaten. De sportieve hybrides zijn in principe geschikt om de hellingen te bedwingen, maar check het versnellingsapparaat en de afstelling goed voor je wegrijdt.
Fietsen zonder bagage kan van jeugdherberg naar jeugdherberg en tussen een aantal hotels.
Bereikbaarheid
Trein: Retour Amsterdam-Luxemburg Bahnhof via Rotterdam (Thalys) en overstap in Brussel-Zuid (IC), 5.22u; Met fiets: IC met overstap in Brussel-Centraal, 6.18u; Via Maastricht/Luik, 6.07u; Internationaal fietskaartje €12.
Reisgidsen
Websites
www.visitluxembourg.com/nl (landelijk)
www.lcto.lu (hoofdstad)
www.lvi.lu (Uitgebreide fietsinfo)